Distelvlinder op wilde marjolein in mijn tuin

door Hugo Weenen
In Nederland gaat het zorgwekkend slecht met de vlinders. Uit langdurige tellingen blijkt dat de populatie van dagvlinders sinds 1992 met meer dan de helft is afgenomen. In 2024 werden zelfs de laagste aantallen gemeten sinds het begin van de monitoring.

Niet alleen zeldzame soorten, maar ook heel gewone vlinders zoals het groot koolwitje en het icarusblauwtje laten een sterke achteruitgang zien. Vlinders zijn belangrijke indicatoren voor de gezondheid van de natuur: hun achteruitgang wijst op bredere problemen in onze leefomgeving.

Oorzaken
De oorzaken zijn veelzijdig en hangen sterk samen met veranderingen in het landschap. Intensieve landbouw en verstedelijking hebben geleid tot verlies van bloemrijke graslanden, heide en ruige bermen. Veel leefgebieden zijn bovendien versnipperd, waardoor populaties geïsoleerd raken en kwetsbaarder zijn. Ook de hoge stikstofdepositie speelt een rol: bodem en vegetatie verruigen, waardoor juist de planten verdwijnen die vlinders nodig hebben voor nectar en als voedselplant voor hun rupsen. Klimaatverandering versterkt de problemen: perioden van droogte, hittegolven en plotselinge regenval tasten vlinders en hun leefgebieden aan. Ten slotte zorgen pesticiden ervoor dat niet alleen plaaginsecten verdwijnen, maar ook vlinders en hun waardplanten.

Zo halen we meer vlinders in de tuin
Toch zijn er mogelijkheden om het tij te keren. Gemeenten kunnen bijdragen door bermen en plantsoenen bloemrijk te beheren, te kiezen voor ecologisch maaibeheer en ruimte te maken voor kruidenrijke graslanden. En wij bewoners kunnen helpen door onze tuin of balkon vlindervriendelijk in te richten: plekken met bloemen, zaai inheemse nectarplanten en zorg voor waardplanten zoals brandnetel, pinksterbloem, judaspenning, venkel of wilde peen. Het vermijden van gifstoffen in de tuin is daarbij essentieel. Door samen ruimte te maken voor vlinders, kunnen we niet alleen deze kleurrijke dieren behouden, maar ook bijdragen aan een gezondere en soortenrijkere leefomgeving voor ons allemaal.

BEL Biodiversiteitsavond
De Groencommissie Blaricum organiseert op donderdag 13 november van 19.30–22.00 uur de jaarlijkse biodiversiteitsavond in het BEL-kantoor in Eemnes. Hoofdspreker is ecoloog en vlinderexpert Albert Vliegenthart (De Vlinderstichting), met een lezing over welke vlinders in tuinen voorkomen en hoe tuinen aantrekkelijker worden voor vlinders en andere insecten. Vooraf zijn er bijdragen van Hugo Weenen (Blaricum) en Michiel Korthals (Laren). Natuurgroepen zijn aanwezig met informatie en en voor gesprek. Aanmelden of vragen: belbiodiversiteit@gmail.com